Tapuda Vesikalık Lazım Mı? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Perspektifinden Bir Bakış
İstanbul’da her gün yüzlerce farklı insanla karşılaşıyorum. Sokakta yürürken, toplu taşımada veya işyerimde gördüğüm sahneler bazen düşündürücü oluyor. Son zamanlarda, tapu işlemleri sırasında vesikalık fotoğrafın istenip istenmediği gibi bir konu sıkça gündeme geliyor. “Tapuda vesikalık lazım mı?” sorusu, çoğu zaman sıradan bir bürokratik mesele gibi görünse de, aslında toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet açısından daha derin bir anlam taşıyor.
Vesikalık Fotoğraf: Kültürel ve Sosyal Normların Bir Yansıması
Tapuda vesikalık fotoğraf istenmesi, modern toplumda devletin insanları standartlaştırma çabasının bir örneği. Fotoğrafla insanı tanımlamak, kimlik belirlemek, bir anlamda bizleri “tanınabilir” kılmak, çoğu zaman insanların gerçek kimliklerinden daha fazla yerleşik normlara, hatta klişelere dayalı olabiliyor. İstanbul gibi büyük ve çeşitlilik barındıran bir şehirde, vesikalık fotoğrafın genellikle belirli estetik kalıplara uyan bireyleri onaylaması, toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve çeşitlilik eksikliği gibi sorunları ortaya çıkarabiliyor.
Günlük hayatımda sıkça karşılaştığım bir durum var: Özellikle kadınlar, iş yerlerinde veya toplu taşımada kendilerini bir şekilde “doğru” şekilde tanımlamak, toplumun dayattığı güzellik standartlarına uymak için daha fazla çaba harcıyorlar. Oysa ki, tapu işlemlerinde de vesikalık fotoğrafın istenmesi, cinsiyetin ve estetiğin dayattığı bu standartları daha da pekiştirebiliyor. Kadınların daha fazla şeffaflık, görünürlük ve kabul görmek zorunda olmaları, toplumsal olarak var olan bu dengenin bir parçası haline geliyor.
Toplumsal Cinsiyet ve Vesikalık Fotoğraf
Kadınlar için vesikalık fotoğraf genellikle sadece bir kimlik değil, aynı zamanda bir “görünüş” meselesine dönüşüyor. Sadece basit bir belge işlemi yapmak için tapuya gittiğinizde, fotoğrafın “doğru” bir şekilde çekilmesi için belirli estetik kurallara uymanız bekleniyor. Üzerinizdeki kıyafet, saç modeliniz, makyajınız… Bütün bunlar, sistemin sizden beklediği şekilde “doğru” bir kimlik yaratmak için sizi yönlendiriyor.
Daha önce tanık olduğum bir sahneyi hatırlıyorum: Bir arkadaşım tapu işlemleri için vesikalık fotoğrafını çektirmeye gitmişti ve fotoğrafçı, “Daha bir şekilde gülümse” diyerek onu yönlendirdi. Gülümsemek bir “kadınsı” özellikmiş gibi, sanki kimlik fotoğrafı değil, bir reklam yüzüymüş gibi yönlendirmeleri oldukça dikkat çekiciydi. Ancak bu tür beklentiler, toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin çok derin bir yansıması. İnsanları, sadece görünümleriyle tanımlamak, kimliklerinin sadece bir yönünü değil, çok daha fazla boyutunu daraltmak anlamına geliyor.
Çeşitlilik ve Sosyal Adalet: Tapuda Vesikalık Fotoğrafın Kimliği Yansıtması
Şimdi, biraz daha geniş bir perspektife bakalım. İstanbul’daki toplumsal çeşitliliği düşününce, tapuda vesikalık fotoğraf zorunluluğu, özellikle kimlik belirleme süreçlerinde daha fazla soru işareti yaratıyor. Yeterince çeşitliliği yansıtmayan, yalnızca belirli bir fiziksel kimlik anlayışına odaklanan bir sistem, kimliklerin çok katmanlı yapısını göz ardı edebiliyor.
Bir arkadaşım, cinsiyet kimliğini belirli kalıplara sokmak istemeyen bir birey olarak tapu işlemleri sırasında yaşadığı zorlukları bana anlatmıştı. Sistemin ondan beklediği fotoğraf, toplumun dayattığı kimlikler ve cinsiyet normlarına uymadığı için oldukça rahatsız ediciydi. O kişiyi sadece dış görünüşüyle değerlendirmek, kimliğinin çok daha derin yönlerini yok saymak demekti. Bu durumda, toplumsal cinsiyet çeşitliliği ve sosyal adalet açısından tapuda vesikalık fotoğrafın zorunlu olması, aslında çok daha fazla insana ulaşan ve onları dışlayan bir yapının parçası olabiliyor.
Tapuda Vesikalık Lazım Mı? Günlük Hayatta Nasıl Bir Etki Yaratıyor?
Günlük hayatımda gördüğüm bu türden örnekler, sadece bir işlem yapmanın ötesinde, insanların kimliklerini nasıl algıladığını ve bu algıların toplumsal normlarla nasıl şekillendiğini bana sürekli hatırlatıyor. Bir gün, otobüs durağında beklerken, yanı başımda bir grup kadın, vesikalık fotoğraf çektirmek üzere bir yerlere gidiyordu. Aralarındaki konuşmalar, fotoğrafın “nasıl çekileceği” hakkında detaylı tartışmalara giriyordu. Bunun bir belgeden daha fazla anlam taşıdığını fark ettim: Fotoğraf, sadece resmi bir kimlik değil, aynı zamanda toplumsal olarak kabul görme meselesi haline gelmişti.
Bu tür etkileşimler, sadece tek bir kişinin deneyimi değil; hepimizin bir arada yaşadığımız, sürekli olarak kimliklerimizi toplumsal normlara göre şekillendirmeye çalıştığımız bir durumu simgeliyor. Çeşitli kimliklere sahip bireylerin, tapu işlemleri gibi gündelik ama önemli prosedürlerde yaşadıkları zorluklar, bu sistemin eşitsizliğini gözler önüne seriyor.
Sonuç: Sosyal Adalet ve Değişim İçin Ne Yapmalı?
Tapuda vesikalık fotoğrafın zorunluluğu, çoğu zaman görünüşte basit bir işlem gibi görünebilir, ancak toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet perspektifinden bakıldığında çok daha karmaşık bir sorun haline geliyor. Bu sistemin, yalnızca belirli kalıplara uyan kimlikleri tanıması, toplumsal normları pekiştirebilir. Bunun yerine, kimliklerin çok daha çeşitli ve dinamik olmasını kabul etmek, sosyal adaletin temellerini atmamıza yardımcı olabilir.
İstanbul gibi çeşitlilik barındıran bir şehirde, herkesin kimliğini özgürce ifade edebilmesi için, tapu gibi işlemlerin daha kapsayıcı ve esnek hale gelmesi gerekebilir. Toplum olarak, bu gibi küçük ama önemli değişikliklerle, herkesin kendini daha rahat ifade edebileceği bir alan yaratabiliriz.