Kanat skapula hangi sinir hasarı ?

Kanat Skapula Hangi Sinir Hasarı? Mitleri Kaldıralım, Gerçekleri Konuşalım

Samimi Bir Başlangıç

Bir fizyoterapistle kahve içerken konu dönüp dolaşıp omuzlara geldiğinde, o meşhur soruyu sordum: “Kanat skapula hangi sinir hasarıyla olur?” Gülümsedi: “Çoğu kişi tek bir yanıt bekler; ama omuz, orkestra gibi. Bir enstrüman (sinir) sustu mu, tüm melodi (hareket) bozulur.” İşte bu yazı, o melodinin nerede ve neden aksadığını; geçmişten bugüne neler bildiğimizi ve gelecekte neleri daha iyi yapabileceğimizi konuşan, veriye yaslanan ama insan hikâyelerinden kopmayan bir sohbet.

Kısa cevap: En sık neden uzun torasik sinir (long thoracic nerve) hasarıdır; serratus anterior kası felç olur ve skapula medialden “kanat” gibi açılır. Ama tek fail o değildir: spinal aksesuar sinir (XI. kranial sinir) ve dorsal skapular sinir hasarları da farklı tipte kanatlamalara yol açabilir. ([Europe PMC][1])

—

Temel Anatomik Çerçeve: Hangi Sinir, Hangi Kas, Hangi “Kanat”?

Medial Kanatlama: Uzun Torasik Sinir ve Serratus Anterior

Serratus anterior kasını yalnızca uzun torasik sinir uyarır. Bu sinir zedelendiğinde kas göğüs duvarına skapulayı “yapıştırma” görevini yerine getiremez; sonuç medial kenarın belirginleştiği tipik kanatlamadır. Duvara itiş testiyle kolayca görünür hale gelir. Bu tabloya en çok travma, tekrarlayan mikrotravmalar, cerrahi (ör. toraks/aksilla) ve nöritler neden olur. :contentReference[oaicite:1]{index=1}

Lateral Kanatlama: Spinal Aksesuar Sinir ve Trapezius

Trapezius kasının motor siniri olan spinal aksesuar sinir hasarında omuz düşer, skapulanın alt açısı laterale döner; kanatlama “lateral” karakter kazanır. Boyun cerrahileri, tekrarlayan yüklenmeler ve nadiren travmalar tetikleyici olabilir. :contentReference[oaicite:2]{index=2}

Daha Nadir Yol: Dorsal Skapular Sinir ve Rhomboidler

Rhomboid kaslarını besleyen dorsal skapular sinir hasarı az görülür ama olduğunda skapulanın medial kenarı belirginleşir, alt açı lateral rotasyona zorlanır. Literatürde daha çok olgu sunumlarıyla bildirilmiştir. :contentReference[oaicite:3]{index=3}

—

Kökenler ve Güncel Yansımalar: Nedenleri Sadece “Sert Bir Çarpma” Sanmayın

Ameliyathaneden Spor Salonuna: Tetikleyici Spektrumu

Kanat skapula, akciğer/aksiller girişimler veya memeye yönelik cerrahiler sonrası uzun torasik sinirin gerilmesi–kesi ile görülebilir; video asiste girişimler bile aksiller torakotomiye dönünce risk artabilir. Sporcularda ise tekrarlayan over-head aktiviteler (servis atışı, yüzme, crossfit) mikrotravmalarla siniri zorlar. :contentReference[oaicite:4]{index=4}

Bir “Ateş” Gibi Başlayan Nörojenik Hikâye: Parsonage-Turner (Brakiyal Nörit)

Şiddetli omuz ağrısını takiben gelişen patchy kas güçsüzlüğüyle karakterize Parsonage-Turner sendromunda kanat skapula hiç de nadir değil: atakların %30–70’inde raporlanmış. Etkilenen sinir, tabloya göre uzun torasik, spinal aksesuar veya dorsal skapular olabilir. :contentReference[oaicite:5]{index=5}

—

Gerçek Dünyadan Üç Kısa Vaka: “Kanat” Farklı Konuşur

1) Yüzücü Selin: Medial Kanatın Sessizliği

Ulusal bir yüzücü olan Selin, antrenman yoğunluğunu artırdıktan sonra duvara itişte skapulasının kabardığını fark etti. EMG’de uzun torasik sinir tutulumu, klinikte serratus anterior zayıflığı vardı. Hedefe yönelik scapular stabilizasyon ve kademeli yük yönetimiyle 9. ayda tam performansa döndü. Bu, spor kaynaklı medial kanadın “klasik” hikâyesi.

2) Tasarımcı Bora: Boyun Çizgisinden Gelen Lateral Kanat

Ofis ergonomisini düzeltmesine rağmen omzundaki düşüklük ve yorgunluk geçmeyen Bora’nın öyküsünde küçük bir kitle eksizyonu sonrası trapezius zayıflığı eşlik ediyordu. Spinal aksesuar sinir hasarı tanındı; rehabilitasyonla kompansasyon stratejileri ve güçlendirme planlandı. Literatür, bu tip cerrahiye bağlı lateral kanadın önemini vurgular. :contentReference[oaicite:6]{index=6}

3) Genç Tenisçi Cem: Nadir Ama Mümkün

Backhand sonrası sırtında “boşluk” hisseden Cem’de rhomboid disfonksiyonu saptandı; MR ve EMG dorsal skapular nöropatiyi destekledi. Nadir olmasına rağmen konservatif tedaviyle belirgin düzelme sağlandı. :contentReference[oaicite:7]{index=7}

—

Tanı ve Ayırıcı Tanı: Tipi Doğru Okumak Tedavinin Yarısı

Muayenede İpuçları

Medial kanatlamada duvara itiş testinde skapulanın medial kenarı kabarır; lateral kanatlamada omuz düşük, alt açı laterale dönüktür. Dinamik gözlem, skapular yardım testleri ve hedef kas palpasyonları yön gösterir. EMG/NCS, etkilenen siniri doğrulamada altın değerdir. :contentReference[oaicite:8]{index=8}

—

Tedavi: Zaman, Rehabilitasyon ve Gerekirse Bıçak

Konservatif Yaklaşım: Çoğu Vaka Sabırla İyileşir

Uzun torasik sinir felcinde klasik görüş, kanatlamanın çoğunlukla 24 aya kadar kendiliğinden toparlayabildiğidir. Bu pencerede temel reçete; ağrı kontrolü, skapular stabilizatörlerin (serratus anterior, alt trapezius, rhomboidler) seçici güçlendirilmesi, postür-ergonomi, kademeli yük yönetimi. :contentReference[oaicite:9]{index=9}

Cerrahi Seçenekler: Doğru Vaka, Doğru Zaman

İnatçı ve fonksiyonu bozan vakalarda uzun torasik sinir dekompresyonu/nörolizisi; trapezius palsisinde tendon transferleri; kalıcı serratus anterior yetmezliğinde pektoralis major transferi gibi çözümler gündeme gelebilir. Sistematik derlemeler ve yakın dönem seriler, dikkatle seçilmiş hastalarda cerrahi ile anlamlı fonksiyon kazanımları bildiriyor. :contentReference[oaicite:10]{index=10}

—

Geleceğe Bakış: Sinir Haritaları, Akıllı Sensörler ve Kişiselleştirilmiş Rehabilitasyon

Veri Odaklı Dönem

Yüksek çözünürlüklü ultrason ve hedefe yönelik EMG ile sinir sürekliliğini erken doğrulamak; giyilebilir sensörlerle skapula ritmini sahada (kortta, havuzda, ofiste) izlemek; algoritmalarla yük eşiğini kişiye göre ayarlamak artık mümkün. Bu yaklaşım, “bekleyelim görelim”den “ölçelim, özelleştirelim”e doğru bir paradigma kayması vaat ediyor. (Bu bölüm, güncel klinik uygulamaların araştırma eğilimlerine dayalı, genel bir öngörüdür.)

—

Son Söz: “Hangi Sinir?”den “Nasıl İyileştiririz?”e

Küçük Bir Kontrol Listesi

– Kanat skapula tek bir sinirin değil, üç ana hattın (uzun torasik, spinal aksesuar, dorsal skapular) farklı senaryolarıdır. Medial vs. lateral ipuçlarını arayın. :contentReference[oaicite:11]{index=11}

– Cerrahi, uygun zaman ve endikasyonda değerlidir; ama çoğu hasta disiplinli rehabilitasyonla toparlar. :contentReference[oaicite:12]{index=12}

– PTS gibi nörojenik tablolar akılda tutulmalı; ani ağrı + güçsüzlük eşleşiyorsa erken değerlendirme gecikmesin. :contentReference[oaicite:13]{index=13}

Topluluğa Soru

Günlük hayatınızda—spor, müzik, masa başı ya da VR oyun—omuzunuzu en çok zorlayan hareket hangisi? Kanat skapula ile karşılaştıysanız sizdeki ipuçları (medial mi, lateral mi?) nelerdi ve hangi egzersiz/alışkanlık değişikliği en çok fayda sağladı? Yorumlarda buluşalım.

::contentReference[oaicite:14]{index=14}

[1]: https://europepmc.org/books/n/statpearls/article-31373/?utm_source=chatgpt.com “Winging of the Scapula – Europe PMC”